Jesień jest jedną z czterech pór roku związaną z cyklem rozwojowym przyrody. Początek wczesnej jesieni fenologicznej wyznacza kwitnienie wrzosu zwyczajnego, a także dojrzewanie m.in. borówki brusznicy. Właściwą jesień rozpoznaje się po zmianie kolorów liści i opadaniu ich z drzew.

Dlatego w tej porze roku liście zmieniają kolor i opadają?

To ciekawe zjawisko powiązane jest z biologią drzew. Liście swój zielony kolor zawdzięczają zawartym w nich związkom chemicznym głównie chlorofilowi. Odpowiada za zieloną barwę liści. Jest to związek niezbędny roślinom w procesie fotosyntezy (odżywiania organizmów roślinnych), w którym rośliny wykorzystują energię słoneczną do przekształcania dwutlenku węgla i wody w cukry. Do jego produkcji potrzebne jest ciepło i światło słoneczne. Gdy dni stają się coraz chłodniejsze i krótsze ilość chlorofilu w liściach zmniejsza się, co pozwala zaobserwować efekty działania innych barwników takich jak karotenoidom, antocyjanom i flawonoidom wcześniej zdominowanych przez chlorofil.

Jesienią swój czas mają karotenoidy i flawonoidy odpowiedzialne za pomarańczową i żółtą barwę liści. Zaczynają zanikać w tym samym czasie co chlorofil, lecz jest to proces znacznie wolniejszy. Dlatego często na tym samym liściu możemy zaobserwować różne barwy. Jako ostatnie widoczne są antocyjany, które nadają liściom czerwony kolor. To grupa barwników syntezowanych dopiero jesienią, gdy chlorofil przestaje działać. Czasami możemy zaobserwować różnokolorowe liście na tym samym drzewie. Każdy z nich na dostępność światła reaguje indywidualnie, więc liście będące stale nasłonecznione będą dłużej zielone.

Zatrzymanie produkcji chlorofilu jest również sygnałem dla drzew, że należy przygotować się do zimy. Wycofują one wtedy składniki odżywcze i wodę do łodyg i korzeni, co powoduje usychanie i opadanie liści.

Bardzo ciekawe pejzaże związane z jesiennymi „przemianami” w liściach można zauważyć w z lotu ptaka, szczególnie w drzewostanach mieszanych iglasto – liściastych. W ostatnich latach w wielu leśnych ostępach w Polsce celowa obsada określonych gatunków drzew spowodowała, uzyskanie określonych kształtów, symboli czy wzorów, upamiętniających ludzi, instytucje, lub wydarzenia, których obecność pozostanie w przyrodzie na kilka dekad.

                 Las upamiętniający setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę (fot. K.Polus)

Biorąc pod uwagę jesienne piękno naszej rodzimej przyrody zapraszamy na leśne spacery!