Wydawca treści
Polskie lasy
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
fot. Paweł Fabijański
Polska jest w europejskiej czołówce, jeśli chodzi o powierzchnię lasów. Zajmują one 29,2 proc. terytorium kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Zdecydowana większość to lasy państwowe, z czego prawie 7,6 mln ha zarządzane jest przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
W Polsce lasów wciąż przybywa. Lesistość kraju zwiększyła się z 21 proc. w roku 1945 do 29,2 proc. obecnie. Od roku 1995 do 2011 powierzchnia lasów zwiększyła się o 388 tys. ha. Podstawą prac zalesieniowych jest „Krajowy program zwiększania lesistości", zakładający wzrost lesistości do 30 proc. w 2020 r. i do 33 proc. w 2050 r. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt.
Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Ponad 55 proc. powierzchni lasów zajmują bory. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane. Ich niewielką część stanowią olsy i łęgi – niewiele ponad 3 proc.
W latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc.
Na terenach nizinnych i wyżynnych najczęściej występuje sosna. Rośnie ona na 64,3 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na 57,7 proc. lasów prywatnych i gminnych. W górach przeważa świerk (zachód) oraz świerk z bukiem (wschód). Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników.
W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych. Leśnicy odeszli od monokultur – dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu. Dzięki temu w latach 1945-2011 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 do ponad 28,2 proc. Coraz częściej występują dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby.
W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat. Coraz więcej jest drzew dużych, liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do prawie 1,85 mln ha.
Raporty o stanie lasów w Polsce
Najnowsze aktualności
PROGRAM PILOTAŻOWEGO ZWALCZANIA INWAZYJNYCH GATUNKÓW OBCYCH
PROGRAM PILOTAŻOWEGO ZWALCZANIA INWAZYJNYCH GATUNKÓW OBCYCH
Skuteczne usuwanie inwazyjnego krzewu tawuły kutnerowatej (Spiraea tomentosa L.) jest dużym wyzwaniem. Doświadczenia w tym zakresie gromadzone są w ramach projektu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska pn. „Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną”, którego realizacja jest współfinansowana ze środków Unii Europejskiej. Na stanowisku krzewu w Nadleśnic-twie Wymiarki, znajdującym się na polanie śródleśnej w pobliżu Rezerwatu Przygiełkowe Moczary, zespół pod kierownictwem naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach wraz z ekspertami z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Uniwersytetu Łódzkiego testował różne sposoby usuwania tego gatunku poprzez jednokrotne wyrywanie, dwukrotne wyrywanie oraz intensywne – trzykrotne koszenie. Zabiegi prowa-dzono od czerwca do września 2021 r. na trzech poletkach doświadczalnych, z których każde miało powierzchnię 100 m2. Zabieg jednokrotnego wyrywania krzewów wykonano w lipcu, zabieg dwukrotnego wyrywania przeprowadzono w czer-wcu i w sierpniu, a zabieg trzykrotnego koszenia w czerwcu, lipcu i w sierpniu. Pierwsze obserwacje poczynione podczas działań pilotażowych wskazują, że dużą zaletą metody zwalczania krzewu przez wyrywanie ręczne jest to, że jest to metoda niewy-magająca specjalnego sprzętu. Konieczne do realizacji prac lekkie narzędzia, jak szpadel, widły, rękawice czy okulary ochronne, mogą być wno-szone na powierzchnię, co powoduje, że metoda ta może być wykorzystywana nawet w trudno dostępnym terenie. Wadą metody jest jej duża pracochłonność – usunięcie krzewów wraz z ich systemem korzeniowym z powierzchni 100 m2 zajmuje dwóm pracownikom osiem godzin roboczych.
Ręczne wyrywanie tawuły kutnerowatej z systemem korzeniowym.
Wykaszanie łanu tawuły kutnerowatej
Wykaszanie łanu tawuły kutnerowatej.
Koszenie tawuły kutnerowatej jest metodą znacznie mniej energo i kosztochłonną. Przy jej zastosowaniu ważny jest dobór specjalistycznego sprzętu, np. kosiarki spalinowej o odpowiednio dobranej tarczy tnącej, która przetnie zdrewniałe pędy rośliny. Konieczne jest także zapewnienie osobom wykonującym zabieg rękawic, okularów ochronnych i słuchawek oraz zachowanie szczegól-nej ostrożności podczas wykonywania zabiegów, ponieważ tawuła wykształca wysokie kępy, co znacznie utrudnia przemieszczanie się podczas prac. Wykoszenie zwartego łanu tawuły o powierzchni 100 m2 wraz z usunięciem pędów leżących zajmuje jednemu pracownikowi trzy godziny robocze.
Powierzchnie objęte pilotażowym zwalczaniem tawuły kutnerowatej.
Z pierwszych obserwacji prowadzonych podczas realizacji zabiegów wynika, że wszystkie zastosowane działania są dobrymi sposobami kontroli populacji tawuły kutnerowatej. Szczególnie zalecane jest jednak zwalczanie krzewu na wczesnych etapach jego inwazji.Jeśli zobaczysz ten gatunek na swojej łące, nie zwlekaj. Łatwiej usunąć pojedyncze osobniki krzewu niż cały łan.
